Thanh Mẫu Tiếng Trung Là Gì? Cách Phát Âm Đúng Chuẩn

Bạn đang bắt đầu hành trình học tiếng Trung và muốn nắm vững phát âm? Thanh mẫu tiếng Trung chính là điểm khởi đầu quan trọng mà bạn cần làm chủ. Tại Khoa Trung Hoa, chúng tôi sẽ giúp bạn khám phá mọi ngóc ngách của thanh mẫu – yếu tố cốt lõi trong việc phát âm chuẩn xác ngôn ngữ phổ thông này.

Thanh mẫu tiếng Trung là gì?

Thanh mẫu trong tiếng Trung, hay còn gọi là phụ âm đầu, là âm đứng ở vị trí đầu tiên trong một âm tiết. Đây là một trong những thành phần cơ bản của hệ thống ngữ âm tiếng Trung, đóng vai trò quan trọng trong việc phân biệt ý nghĩa của các từ.

Thanh mẫu không chỉ đơn thuần là một phần của cấu trúc âm tiết, mà còn là yếu tố quyết định đến ý nghĩa của từ. Trong tiếng Trung, một sự thay đổi nhỏ trong cách phát âm thanh mẫu có thể dẫn đến sự khác biệt lớn về ngữ nghĩa. Ví dụ:

“bà” (奶奶) và “pà” (爬) – chỉ khác nhau ở thanh mẫu đầu nhưng mang ý nghĩa hoàn toàn khác: “bà” là bà nội/ngoại, còn “pà” là leo trèo.

Chính vì vậy, việc nắm vững và phát âm chính xác các thanh mẫu là bước đầu tiên và quan trọng nhất để giao tiếp hiệu quả bằng tiếng Trung.

Cách phát âm thanh mẫu tiếng Trung

Để phát âm chính xác các thanh mẫu tiếng Trung, bạn cần chú ý đến vị trí của lưỡi, môi và hơi thở. Dưới đây là một số hướng dẫn cơ bản:

Nhóm môi âm

• “b” và “p”: Đóng môi lại rồi bật ra, “b” nhẹ hơn, “p” mạnh hơn.
• “m”: Đóng môi, để hơi thoát qua mũi.
• “f”: Đưa môi dưới chạm nhẹ răng trên, thổi hơi ra.

Nhóm lưỡi đầu âm

• “d” và “t”: Đặt lưỡi sau răng trên, bật ra, “d” nhẹ hơn, “t” mạnh hơn.
• “n”: Đặt lưỡi sau răng trên, để hơi thoát qua mũi.
• “l”: Đặt lưỡi sau răng trên, để hơi thoát hai bên lưỡi.

Nhóm lưỡi đầu sau âm

• “z”, “c”, “s”: Đặt lưỡi sau răng dưới, tạo ma sát với lợi trên.

Nhóm lưỡi đầu cuộn âm

• “zh”, “ch”, “sh”, “r”: Cuộn lưỡi lên, gần sát vòm miệng.

Nhóm lưỡi mặt âm

• “j”, “q”, “x”: Đặt lưỡi gần sát vòm miệng cứng.

Nhóm lưỡi gốc âm

• “g”, “k”, “h”: Đặt gốc lưỡi gần vòm miệng mềm.

Lưu ý rằng việc phát âm chính xác đòi hỏi nhiều thời gian luyện tập và sự kiên nhẫn. Đừng ngại nghe và bắt chước cách phát âm của người bản xứ.

Thanh mẫu và vận mẫu tiếng Trung

Trong tiếng Trung, thanh mẫu và vận mẫu là hai thành phần cơ bản tạo nên âm tiết. Nếu thanh mẫu là phụ âm đầu, thì vận mẫu là phần còn lại của âm tiết, bao gồm nguyên âm chính và đôi khi có cả phụ âm cuối.

Mối quan hệ giữa thanh mẫu và vận mẫu

• Kết hợp tạo âm tiết: Thanh mẫu và vận mẫu kết hợp với nhau để tạo thành âm tiết hoàn chỉnh trong tiếng Trung.
• Ảnh hưởng lẫn nhau: Cách phát âm của thanh mẫu có thể ảnh hưởng đến cách phát âm của vận mẫu và ngược lại.
• Quy tắc kết hợp: Không phải tất cả thanh mẫu đều có thể kết hợp với mọi vận mẫu. Có những quy tắc nhất định về việc kết hợp này.
• Phân biệt ý nghĩa: Sự thay đổi của thanh mẫu hoặc vận mẫu đều có thể dẫn đến sự thay đổi về ý nghĩa của từ.

Ví dụ về sự kết hợp thanh mẫu và vận mẫu

• “mā” (妈) – mẹ: thanh mẫu “m” + vận mẫu “a” + thanh điệu thứ nhất
• “má” (麻) – gai, đay: thanh mẫu “m” + vận mẫu “a” + thanh điệu thứ hai
• “mǎ” (马) – ngựa: thanh mẫu “m” + vận mẫu “a” + thanh điệu thứ ba
• “mà” (骂) – mắng: thanh mẫu “m” + vận mẫu “a” + thanh điệu thứ tư

Như bạn có thể thấy, cùng một thanh mẫu và vận mẫu nhưng với thanh điệu khác nhau sẽ tạo ra những từ có ý nghĩa hoàn toàn khác nhau.

Các thanh mẫu trong tiếng Trung và cách phân biệt

Trong tiếng trung hiện đại thì thanh mẫu được chia làm 6 nhóm cơ bản như dưới đây và  2 phụ âm không chính thức: y và w chính là nguyên âm i và u khi nó đừng đầu câu.

 

Nhóm 1: Âm 2 môi b,p, m, f

Phụ âm	Cách phát âm
b[p] → [pua]	Gần giống âm “p”. Là âm không bật hơi. Khi phát âm 2 môi khép lại, để luồng khí bắn ra.
p[p’]→ [p’ua]	Âm phát ra nhẹ hơn âm “p” nhưng bật hơi. Khi phát âm giống âm b [pua] trên nhưng là âm bật hơi.
m[m]→ [mua]	Gần giống âm “m”, khi phát âm khép 2 môi và luồng âm thanh theo khoang mũi ra ngoài, dây thanh rung.
f[ph]→ [phua]	Gần giống âm “ph”. Là âm môi + răng, khi phát âm răng trên tiếp xúc với môi dưới, dây thanh không dung

Nhóm 2: Âm đầu lưỡi giữa d, t, n, l

Phụ âm	Cách phát âm
d[t]→ [tưa]	Gần giống âm “t” (trong tiếng Việt). Là một âm không bật hơi. Đầu lưỡi chạm vào chân răng trên, trữ hơi trong miệng rồi đầu lưỡi hạ nhanh xuống đẩy hơi đột ngột ra ngoài.
t[th]→ [thưa]	Gần giống âm “th” nhưng là âm bật hơi.
n[n]→ [nưa]	Gần giống âm “n”. Là âm đầu lưỡi + âm mũi. Khi đọc luồng hơi theo khoang mũi ra ngoài, dây thanh rung. Đầu lưỡi chạm vào răng trên
l[l]→ [lưa]	gần giống âm “l” khi phát âm đầu lưỡi chạm vào răng trên nhưng lùi về phía sau và luồng hơi theo 2 trước lưỡi đẩy ra ngoài, dây thanh rung.

Nhóm 3: Âm gốc lưỡi g, k, h

Phụ âm	Cách phát âm
g[k]→ [ kưa]	Gần giống âm “c, k” (trong tiếng Việt), khi phát âm phần cuống lưỡi nâng cao, sau khi trữ hơi hạ nhanh phần cuống lưỡi xuống để hơi bật ra ngoài, dây thanh không rung.
k[kh’]→ [kh’ưa]	Gần giống âm “kh”. Là âm bật hơi. Mách nhỏ: phát âm giống g[ kưa] bên trên nhưng lúc luồng hơi từ khoang miệng bật ra cần mạnh.
h[h/kh]→ [hưa]	Gần giống âm giữa “kh và h” (sẽ có từ thiên về âm kh, có từ thiên về âm h). Cuống lưỡi tiếp xúc với ngạc mềm, luồng hơi từ khoang giữa ma sát đi ra

Nhóm 4: Âm mặt lưỡi j, q, x

Phụ âm	Cách phát âm
j[ch]→ [chi]	Gần giống âm “ch” (trong tiếng Việt) nhưng kéo dài khuôn miệng. Phát âm đầu lưỡi hạ tự nhiên, mặt lưỡi tiếp xúc với ngạc cứng, luồng hơi từ khoảng mặt lưỡi trên ma sát với ngạc cứng bật ra ngoài
q[ch’]→ [ch’i]	Gần giống âm “j[ch]” [chi] bên trên nhưng bật hơi. Vì đây là âm bật hơi
x[x]→ [xi]	Mặt lưỡi trên gần sát với ngạc cứng, luồng hơi từ mặt lưỡi trên ma sát với ngạc cứng. Đọc giống âm “x” và kéo dài khuôn miệng. Không dung dây thanh

Nhóm 5: Âm đầu lưỡi trước z, c, s, r

Phụ âm	Cách phát âm
z[ch]→ [chư]	Giống giữa âm “tr” và “dư” (thiên về tr). Cách phát âm: Đưa lưỡi ra phía trước  vào sau mặt răng trên, nhưng bị chặn lại bởi chân răng (lưỡi thẵng) cho luồng hơi khoang miệng ma sát ra ngoài.
c[ch’]→ [ch’ư]	Gần giống âm giữa “tr và x” (thiên về âm “tr” nhiều hơn) nhưng luồng hơi bật mạnh ra ngoài, là âm bật hơi. Hoặc phát âm giống hệt z[ch]->[chư] nhưng bật mạnh hơi ra ngoài.
s[s]→ [sư]	Gần giống âm “x và s” (thiên về âm “x” nhiều hơn). Khi phát âm đầu lưỡi phía trước đặt gần mặt sau của răng trên, luồng hơi từ mặt lưỡi với răng trên ma sát
r[r]→ [rư]	Gần giống âm “r” nhưng không rung kéo dàu. Khi phát âm: Lưỡi hơi uống thành vòm, thanh quản hơi rung

Chú ý: Thỉnh thoảng nghe không ra “c” và “s”. Các bạn hãy mở âm lượng lớn hơn và tập chung nghe lại. Sẽ thấy khác nhau nhỏ. Âm “c” sẽ có pha âm “tr” (trong tiếng việt), còn âm “s” thì không.

Nhóm 6: Âm phụ kép cuống lưỡi zh, ch, sh được coi là khó phát âm chính xác nhất vì nó khá tương đồng nhau

Âm phụ kép	Cách phát âm đọc
zh[tr]→ [trư]	Gần giống “tr” (trong tiếng Việt). Khi phát âm: Tròn môi và uốn lưỡi, đầu lưỡi trên cuộn chạm và ngạc cứng, luồng khí từ đầu lười và ngạc cứng ma sát đột ngột ra ngoài. Không bật hơi.
ch[tr’]→ [tr’ư]:	Gần giống “zh[tr]->[trư]” nhưng bật hơi. Khi phát âm: Tròn môi và uốn lưỡi. Là âm bật hơi.
sh[s]→ [sư]	Gần giống “s” nhưng nặng hơn. Khi phát âm: Tròn môi và uốn lưỡi đầu lưỡi cuộn lại tiếp cận với ngạc cứng, luồng hơi từ khe giữa ngạc cứng và đầu lưỡi ma sát ra ngoài, không bật hơi.

Trong nhóm này có 2 thanh mẫu phát âm giống hệt nhau là và zh[tr]→ [trư] và ch[tr’]→ [tr’ư]:. Đầu tiên bạn cuốn lưỡi về phía sau vòng họng (cuốn nhẹ thôi, không cần quá nhiều), sau đó cố gắng phát âm đẩy luồng hơi ở trong ra. Vậy là bạn đã phát âm đúng.

Còn với âm ch[tr’]→ [tr’ư] yêu cầu bạn làm tương tự như trên. Nhưng khi phát âm bạn phải hắt mạnh hơi ra theo. Bật luồng hơi từ trong cuống họng đi ra. Các bạn có thể ôn luyện thêm cách học phiên âm tiếng trung Pinyin và tham khảo thêm từ nhiều nguồn khác nhau. Như vậy đến đây chúng mình đã hoàn thành việc đọc và phát âm thanh mẫu trong tiếng trung rồi.

Lưu ý khi học thanh mẫu tiếng Trung

Khi học thanh mẫu tiếng Trung, có một số điểm quan trọng mà bạn nên lưu ý:

Chú ý đến vị trí lưỡi và môi

Vị trí chính xác của lưỡi và môi là yếu tố quyết định để phát âm đúng thanh mẫu. Ví dụ, khi phát âm “sh”, bạn cần cuộn lưỡi lên, trong khi với “x”, lưỡi nên nằm phẳng sau răng dưới.

Phân biệt giữa âm bật hơi và không bật hơi

Các cặp âm như “b-p”, “d-t”, “g-k” chỉ khác nhau ở việc có bật hơi hay không. Hãy tập trung vào sự khác biệt này để phát âm chính xác.

Tập trung vào các thanh mẫu không có trong tiếng Việt

Một số thanh mẫu như “z”, “c”, “zh”, “ch” không tồn tại trong tiếng Việt. Bạn cần dành nhiều thời gian hơn để luyện tập những âm này.

Sử dụng công cụ hỗ trợ

Các ứng dụng học tiếng Trung, video hướng dẫn phát âm trên YouTube, hay các trang web chuyên về phát âm tiếng Trung có thể giúp bạn nghe và bắt chước cách phát âm chuẩn.

Thực hành thường xuyên

Luyện tập là chìa khóa để làm chủ thanh mẫu tiếng Trung. Hãy dành thời gian mỗi ngày để luyện phát âm, bắt đầu từ từng thanh mẫu riêng lẻ rồi dần dần kết hợp với vận mẫu để tạo thành âm tiết hoàn chỉnh.

Học cùng người bản xứ

Nếu có cơ hội, hãy thực hành với người bản xứ. Họ có thể cung cấp phản hồi trực tiếp về cách phát âm của bạn và giúp bạn điều chỉnh những sai sót.

Ghi âm và tự đánh giá

Ghi âm giọng nói của bạn và so sánh với cách phát âm chuẩn. Điều này giúp bạn nhận ra những điểm cần cải thiện trong cách phát âm của mình.

Kết hợp học thanh mẫu với học từ vựng

Thay vì chỉ học thanh mẫu một cách trừu tượng, hãy kết hợp việc học thanh mẫu với việc học từ vựng mới. Điều này giúp bạn hiểu rõ hơn về cách áp dụng thanh mẫu trong ngữ cảnh thực tế.

Các phương pháp hiệu quả để học thanh mẫu tiếng Trung

Để nắm vững thanh mẫu tiếng Trung, bạn có thể áp dụng các phương pháp học tập sau đây:

Phương pháp bắt chước

Nghe và bắt chước cách phát âm của người bản xứ là một trong những cách hiệu quả nhất để học thanh mẫu. Bạn có thể sử dụng các tài liệu audio, video hoặc ứng dụng học tiếng Trung để thực hành.

Phương pháp đối chiếu

So sánh cách phát âm thanh mẫu tiếng Trung với các âm tương tự trong tiếng mẹ đẻ của bạn. Điều này giúp bạn hiểu rõ hơn về cách tạo âm và những điểm khác biệt cần chú ý.

Phương pháp lặp lại

Lặp lại một thanh mẫu nhiều lần giúp cơ quan phát âm của bạn quen dần với cách tạo âm mới. Bắt đầu với việc lặp lại từng thanh mẫu riêng lẻ, sau đó kết hợp với vận mẫu để tạo thành âm tiết hoàn chỉnh.

Phương pháp ghi nhớ hình ảnh

Sử dụng hình ảnh để minh họa vị trí của lưỡi, môi khi phát âm các thanh mẫu. Điều này giúp bạn hình dung rõ ràng hơn về cách tạo âm.

Phương pháp sử dụng công cụ hỗ trợ

Sử dụng các ứng dụng hoặc phần mềm chuyên dụng để học phát âm tiếng Trung. Nhiều ứng dụng cung cấp tính năng nhận diện giọng nói, giúp bạn kiểm tra và cải thiện cách phát âm của mình.

Phương pháp học qua bài hát

Học và hát các bài hát tiếng Trung đơn giản có thể giúp bạn làm quen với cách phát âm thanh mẫu trong ngữ cảnh tự nhiên và thú vị hơn.

Phương pháp ghi âm và tự đánh giá

Ghi âm giọng nói của bạn và so sánh với cách phát âm chuẩn. Điều này giúp bạn nhận ra những điểm cần cải thiện trong cách phát âm của mình.

Phương pháp học nhóm

Học cùng bạn bè hoặc tham gia các nhóm học tiếng Trung. Việc thực hành cùng nhau và nhận phản hồi từ người khác có thể giúp bạn cải thiện kỹ năng phát âm nhanh hơn.

Tầm quan trọng của thanh mẫu trong việc học tiếng Trung

Thanh mẫu đóng vai trò then chốt trong việc học tiếng Trung, ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh khác nhau của quá trình học:

• Nền tảng cho phát âm chuẩn xác: Nắm vững thanh mẫu là bước đầu tiên để phát âm chuẩn xác trong tiếng Trung. Nó giúp bạn tránh được những sai lầm cơ bản và xây dựng nền tảng vững chắc cho việc học ngôn ngữ này.
• Phân biệt ý nghĩa của từ: Trong tiếng Trung, một sự thay đổi nhỏ trong cách phát âm thanh mẫu có thể dẫn đến sự khác biệt lớn về ý nghĩa. Ví dụ, “bàn” (搬 – chuyển) và “pàn” (盼 – mong đợi) chỉ khác nhau ở thanh mẫu đầu nhưng mang ý nghĩa hoàn toàn khác.
• Cải thiện kỹ năng nghe: Hiểu rõ về thanh mẫu giúp bạn nhận diện và phân biệt các âm trong tiếng Trung dễ dàng hơn, từ đó cải thiện kỹ năng nghe của mình.
• Tự tin trong giao tiếp: Khi bạn có thể phát âm chính xác các thanh mẫu, bạn sẽ tự tin hơn khi giao tiếp bằng tiếng Trung. Điều này khuyến khích bạn sử dụng ngôn ngữ thường xuyên hơn, dẫn đến sự tiến bộ nhanh chóng.
• Nền tảng cho việc học chữ Hán: Hiểu về thanh mẫu cũng giúp bạn trong việc học chữ Hán. Nhiều chữ Hán có thành phần biểu âm liên quan đến thanh mẫu, giúp bạn đoán được cách đọc của chữ.
• Cải thiện kỹ năng đọc: Khi bạn nắm vững thanh mẫu, việc đọc to các văn bản tiếng Trung sẽ trở nên dễ dàng hơn, giúp bạn cải thiện kỹ năng đọc và phát âm đồng thời.
• Hiểu rõ hơn về cấu trúc âm tiết tiếng Trung: Học về thanh mẫu giúp bạn hiểu rõ hơn về cấu trúc âm tiết trong tiếng Trung, bao gồm cả thanh mẫu, vận mẫu và thanh điệu.
• Cơ sở cho việc học các phương ngữ: Mặc dù các phương ngữ tiếng Trung có thể có sự khác biệt về cách phát âm, nhưng hiểu biết vững chắc về thanh mẫu trong tiếng phổ thông sẽ giúp bạn dễ dàng điều chỉnh và học các phương ngữ khác trong tương lai.

Lời Kết

Kết luận

Thanh mẫu tiếng Trung là một trong những yếu tố cơ bản và quan trọng nhất trong việc học tiếng Trung. Nắm vững thanh mẫu không chỉ giúp bạn phát âm chuẩn xác mà còn là nền tảng để phát triển các kỹ năng ngôn ngữ khác như nghe, nói, đọc và viết.

Tại Khoa Trung Hoa, chúng tôi hiểu rõ tầm quan trọng của việc học thanh mẫu và luôn nỗ lực cung cấp các phương pháp học tập hiệu quả nhất cho học viên. Chúng tôi tin rằng với sự kiên trì, thực hành thường xuyên và phương pháp học tập đúng đắn, bạn có thể làm chủ được thanh mẫu tiếng Trung và tiến bộ nhanh chóng trong hành trình học ngôn ngữ này.